जोसे मुजिकाको जीवन, राजनीतिक करियर र मृत्यु The life, political career and death of José Mujica

 जोसे मुजिकाको जीवन, राजनीतिक करियर र मृत्यु

The life, political career and death of José Mujica

२०२५ मई १३ तारिखमा, जोसे मुजिका, उरुग्वेको पूर्व राष्ट्रपति र "विश्वको सबैभन्दा गरिब राष्ट्रपति" भनेर चिनिने, ८९ वर्षको उमेरमा परलोक गए। उनको मृत्युको समाचार वर्तमान उरुग्वे राष्ट्रपति यामान्दु ओर्सीले एक्स पोस्ट मार्फत दिँदै गहिरो शोक व्यक्त गरे। ओर्सीले मुजिकालाई "मित्र, राष्ट्रपति, कार्यकर्ता, नेता र मार्गदर्शक" भनेर वर्णन गरे, जसले उनको जनताप्रति गहिरो प्रेम देखाए। यो घोषणा त्यो समयमा आएको थियो जब मुजिकाले २०२४ अप्रिलमा खुलासा गरेका थिए कि उनी गलाको क्यान्सरबाट पीडित छन्, जसले उनको स्वास्थ्यमा ठूलो असर पारेको थियो।

प्रारम्भिक जीवन र राजनीतिक सुरुआत

जोसे अल्बेर्तो "पेपे" मुजिका कोर्डानो १९३५ मई २० तारिखमा जन्मेका थिए र उरुग्वे राजनीतिमा एक प्रमुख व्यक्तित्व बने। युवा अवस्थामा, उनी तुपामारोस, एक गेरिल्ला समूहसँग संलग्न थिए, जसले १९६० र १९७० दशकमा सशस्त्र क्रान्तिको लागि लड्यो। यो संलग्नताले उनको १४ वर्ष कैदमा बस्नुपर्‍यो, जसमा उरुग्वेको सैन्य शासनको समयमा उनलाई यातना दिइएको थियो। यो अवधिले उनको पछिल्लो राजनीतिक दर्शनलाई आकार दियो, जसले सशस्त्र संघर्षबाट क्रमिक, प्रजातान्त्रिक प्रगतितर्फ उन्मुख गरायो।

राष्ट्रपतित्व र सामाजिक सुधार (२०१०-२०१५)

मुजिका २०१० देखि २०१५ सम्म उरुग्वेको राष्ट्रपति भए, ७४ वर्षको उमेरमा ब्रोड फ्रन्ट गठबन्धनको हिस्साको रूपमा निर्वाचित। उनको राष्ट्रपतित्वले उरुग्वेको कानूनी र सामाजिक परिदृश्यलाई परिवर्तन गर्ने प्रगतिशील सामाजिक सुधारहरू ल्यायो। उनले गर्भपात, समलैंगिक विवाह र मनोरञ्जनात्मक मारिजुआना प्रयोगलाई कानूनीकरण गरे, जसले उरुग्वेलाई ल्याटिन अमेरिकामा नागरिक स्वतन्त्रताको अग्रणी बनायो। यी सुधारहरू, साथै आर्थिक वृद्धि र गरिबी निवारणले उनलाई अन्तर्राष्ट्रिय मान्यता र प्रशंसा दिलायो, विशेष गरी उनको अनौपचारिक र पहुँचयोग्य शासन शैलीका लागि।

कठोर जीवनशैली र विश्वव्यापी मान्यता

मुजिकाको जीवनशैली विश्वका अन्य नेताहरूको तुलनामा ठूलो भिन्नता थियो। उनी मोंटेविडियोको बाहिर एक सानो फार्ममा आफ्नी पत्नी सेलिया वाटेरिनाससँग बस्दथे, जहाँ उनीहरूले फूलहरू उमार्दथे। उनी पुरानो भोल्क्सवागन बीटल गाडी चलाउँथे र आफ्नो $१२,००० मासिक राष्ट्रपतीय तलबको ९०% दान गर्थे, जसले गरिबहरू र साना उद्यमीहरूलाई सहयोग गर्थो। यो कठोरताले उनलाई "विश्वको सबैभन्दा गरिब राष्ट्रपति" को उपनाम दिलायो र उनलाई विनम्रता र उपभोक्तावाद-विरोधीको प्रतीक बनायो। उनको विश्वव्यापी लोकप्रियता उरुग्वे, जसको जनसंख्या मात्र ३.४ मिलियन छ, बाट एक असामान्य नेताका लागि थियो, र उनको बारेमा २०१८ को चलचित्र एल पेपे, उना विडा सुप्रेमा द्वारा इमिर कुस्तुरिका जस्ता वृत्तचित्र र पुस्तकहरू बने।

स्वास्थ्य र मृत्युको कारण

मुजिकाको स्वास्थ्य गलाको क्यान्सरका कारण बिग्रँदै गएको थियो, जुन २०२४ अप्रिलमा निदान गरिएको थियो। आफ्नो अवस्थालाई ध्यानमा राख्दै पनि, उनी सक्रिय रहे, र जति लामो समयसम्म सम्भव छ लड्नको लागि आफ्नो इच्छा व्यक्त गरे। उनको मृत्यु २०२५ मई १३ तारिखमा रिन्कोन डेल सेरोमा उनको फार्महाउसमा भयो, जुन उनको स्वास्थ्य संघर्षलाई ध्यानमा राख्दा अपेक्षित थिएन, तर यो उरुग्वे र ल्याटिन अमेरिकी राजनीतिमा एक युगको अन्त्यको रूपमा चिनिन्छ।

विरासत र अन्तर्राष्ट्रिय प्रतिक्रिया

उनको मृत्युपछि, विश्वका नेताहरू र सामाजिक कार्यकर्ताहरूले मुजिकाको योगदानको प्रशंसा गरे। उनको विरासतले न केवल उनको नीतिगत उपलब्धिहरूलाई समेट्छ, बरु उनको व्यक्तिगत उदाहरणले, जसले सादगी र अरूको आवश्यकताहरूलाई प्राथमिकता दिन्छ। राष्ट्रपति यामान्दु ओर्सीको एक्स पोस्टमा भनिएको छ, "तपाईंले हामीलाई दिनुभएको सबैको लागि र तपाईंको जनताप्रति गहिरो प्रेमको लागि धन्यवाद," जसले राष्ट्रिय भावनालाई प्रतिबिम्बित गर्दछ। मुजिकाको प्रभावले आगामी पुस्तालाई प्रेरणा दिने अपेक्षा गरिएको छ, उनको विनम्रता, दानशीलता र प्रगतिशील शासनका मूल्यहरूले दीर्घकालीन प्रभाव पार्नेछ।

तुलनात्मक विश्लेषण: मुजिकाको ल्याटिन अमेरिकी राजनीतिमा प्रभाव

मुजिकाको महत्व बुझ्न, निम्न तालिकाले उनीसँगैको समयमा अन्य ल्याटिन अमेरिकी नेताहरूसँग तुलना गर्दछ:

नेता	देश	कार्यकाल	मुख्य सुधारहरू	नोटयोग्य जीवनशैली
जोसे मुजिका	उरुग्वे	२०१०-२०१५	गर्भपात, समलैंगिक विवाह, मारिजुआना कानूनीकरण	फार्ममा बस्दथे, तलब दान गर्थे
इभो मोरालेस	बोलिभिया	२००६-२०१९	प्राकृतिक स्रोत राष्ट्रियकरण, आदिवासी अधिकार	ग्रामीण क्षेत्रमा ध्यान, सादा
क्रिस्टिना किर्चनर	अर्जेन्टिना	२००७-२०१५	आर्थिक सुधार, मानव अधिकार फोकस	शहरी, औपचारिक जीवनशैली

यो तालिकाले मुजिकाको अद्वितीय दृष्टिकोणलाई हाइलाइट गर्दछ, जसले प्रगतिशील नीतिहरूलाई अत्यन्त सादा व्यक्तिगत जीवनसँग जोड्यो, जसले उनलाई समकालीनहरूबाट अलग बनायो।

जोसे मुजिकाको मृत्युले उरुग्वे र विश्व राजनीतिक परिदृश्यमा एक युगको अन्त्यको रूपमा चिनिन्छ, तर उनको मूल्यहरू र कामहरूले आगामी पुस्तालाई प्रेरणा दिने र प्रभाव पार्ने छ। उनको गेरिल्ला लडाकूबाट प्रिय राष्ट्रपतिसम्मको यात्रा, जसले सादगी र सुधारहरूको लागि चिनिन्छ, व्यक्तिगत अखण्डताले राष्ट्रिय र अन्तर्राष्ट्रिय नीतिलाई आकार दिन सक्ने सम्भावनालाई उजागर गर्दछ।