आज दिनभरि के के भयो?

 

काठमाडौं, चैत १४, २०८१ - आज मार्च २८, २०२५ (चैत १४, २०८१) का दिन काठमाडौं उपत्यकामा राजतन्त्र पुन:स्थापनाको माग राख्दै भएको प्रदर्शनले हिंसात्मक रूप लियो। तिंकुने क्षेत्रबाट सुरु भएको यो प्रदर्शनले कोटेस्वर, बानेश्वर र आसपासका क्षेत्रमा ठूलो प्रभाव पार्यो। दिनभरिका घटनाहरूले जनधनको क्षति, कर्फ्यु, सेनाको परिचालन, पत्रकारको मृत्यु र सरकारको कडा कदमलाई समेट्छ। यहाँ आज दिनभरि भएका मुख्य घटनाहरूको विस्तृत विवरण प्रस्तुत गरिएको छ।  

१. तिंकुनेमा प्रदर्शन: एक जनाको मृत्यु

तिंकुनेमा बिहानैदेखि राजतन्त्र पुन:स्थापनाको माग राख्दै प्रदर्शन सुरु भएको थियो। प्रदर्शनकारीहरूले सडक अवरुद्ध गर्दै नारा लगाए र प्रहरीमाथि ढुंगा प्रहार गरे। प्रहरीले आँसु ग्यास र हवाई फायरिङ प्रयोग गरेपछि स्थिति झनै तनावग्रस्त बन्यो। यो झडपमा २९ वर्षीय साबिन महार्जन गम्भीर घाइते भए र अस्पतालमा उपचारको क्रममा उनको मृत्यु भयो। प्रहरी स्रोतका अनुसार उनको टाउकोमा गहिरो चोट लागेको थियो। यो घटनाले प्रदर्शनको हिंसात्मक स्वरूपलाई उजागर गरेको छ र मानव अधिकार संगठनहरूले प्रहरीको बल प्रयोगको आलोचना गरेका छन्।  

२. कोटेस्वरमा आगजनी र तोडफोड

प्रदर्शन तिंकुनेबाट कोटेस्वरतर्फ फैलियो, जहाँ प्रदर्शनकारीले जडिबूटी कारखानामा आगजनी गरे। कारखानाको गोदाम पूर्ण रूपमा नष्ट भएको छ र आधा दर्जन सवारी साधनमा पनि आगो लगाइयो। त्यस्तै, कोटेस्वरको भाटभटेनी क्षेत्रमा प्रदर्शनकारीले पसलहरूमा तोडफोड र लुटपाट गरे। स्थानीय व्यापारीहरूले लाखौंको क्षति भएको अनुमान गरेका छन्। आगो नियन्त्रण गर्न दमकलको प्रयोग गरिएको छ, तर ठूलो क्षति भइसकेको छ। यो घटनाले निजी सम्पत्तिको सुरक्षामाथि गम्भीर प्रश्न उठाएको छ।  

३. कर्फ्यु र सेनाको परिचालन

हिंसात्मक प्रदर्शन नियन्त्रण बाहिर गएपछि जिल्ला प्रशासन कार्यालयले तिंकुने, बानेश्वर र आसपासका क्षेत्रमा कर्फ्यु लगायो। कर्फ्यु क्षेत्रहरूमा निम्न स्थानहरू समावेश छन्:  

गौशालादेखि एयरपोर्ट, गैरीगाउँ, तिंकुने हुँदै कोटेस्वर,  

कोटेस्वरदेखि जडिबूटी पुल,  

कोटेस्वरबाट बालकुमारी पुलसम्म,  

बानेश्वर चोकदेखि शंखमुल पुलसम्म,  

गौशाला चोकदेखि पुरानो बानेश्वर हुँदै नयाँ बानेश्वर चोकसम्म।

स्थिति थप जटिल बन्दै गएपछि सेना सडकमा परिचालित भयो। काभ्रे प्रहरीले काठमाडौं उपत्यकामा प्रवेश गर्ने सबै प्रकारका सवारी साधनलाई केही घण्टाका लागि रोक लगायो। गृह मन्त्रालयले जनतालाई अमानवीय गतिविधिमा संलग्न नहुन र कानुन उल्लंघन गरेमा कडा कारबाही हुने चेतावनी दिएको छ।  

४. दुर्गा प्रसाईंलाई पक्राउ गर्न आदेश

आजको हिंसात्मक प्रदर्शनको मुख्य जिम्मेवार ठहर गर्दै नेपाल सरकारले दुर्गा प्रसाईंलाई पक्राउ गर्न आदेश दिएको छ। प्रसाईंले प्रदर्शनकारीलाई उक्साएको र हिंसा भड्काउन भूमिका खेलेको आरोप छ। प्रहरीले उनको खोजी तीव्र पारेको छ, तर उनी झडपको क्रममा फरार भएका छन्। यो कदमले राजनीतिक तनाव थप बढ्ने संकेत गरेको छ।  

५. पत्रकार सुरेश रजकको दुखद मृत्यु

एभेन्युज टेलिभिजनका भिडियो पत्रकार सुरेश रजकको कोटेस्वरमा भएको आगलागीमा परेर निधन भएको प्रहरीले पुष्टि गरेको छ। उनी समाचार संकलनका क्रममा आगोको लप्कामा परेका थिए। यो घटनाले मिडिया समुदायमा शोकको लहर फैलिएको छ। एभिन्युज टेलिभिजनका सञ्चालक भाष्कर राजकर्णिकारले प्रहरी र काठमाडौंका सिडिओ ऋषिराम तिवारीलाई पटकपटक सम्पर्क गर्न खोजे, तर कुनै जिम्मेवार जवाफ नपाएको गुनासो गरेका छन्। यो घटनाले पत्रकारहरूको सुरक्षामाथि पनि प्रश्न उठाएको छ।  

थप घटनाक्रम

प्रहरीलाई गोली चलाउन निर्देशन: गृह मन्त्रालयले प्रहरीलाई गोली चलाउन निर्देशन दिएको छ। यो कदमले प्रदर्शन तितरबितर गर्न सहयोग पुगे पनि मानव अधिकार उल्लंघनको चिन्ता बढाएको छ।  

सामाजिक सञ्जालमा प्रतिक्रिया: सामाजिक सञ्जालमा प्रदर्शनकारीले म्याद सकिएको आँसु ग्यास प्रयोग गरेको र प्रहरीको दमनले हिंसा भड्किएको आरोप लगाएका छन्।  

स्थानीयको त्रास: कर्फ्यु र हिंसाले स्थानीय बासिन्दा घरभित्रै बस्न बाध्य भएका छन्।

विश्लेषण

आजको प्रदर्शनले नेपालको राजनीतिक स्थिरतामा गम्भीर प्रश्न उठाएको छ। राजतन्त्र पुन:स्थापनाको माग २००८ मा समाप्त भएको राजतन्त्रको पुनरागमनको प्रयास हो, जसले समाजमा विभाजन ल्याएको छ। सरकारको कडा कदम र सेनाको परिचालनले स्थिति नियन्त्रणमा आए पनि दीर्घकालीन समाधानको आवश्यकता देखिन्छ। पत्रकार रजकको मृत्यु र प्रदर्शनकारीको हिंसाले यो घटनालाई थप जटिल बनाएको छ।